Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Voor de beoordeling van de financiële positie van onze gemeente wordt gebruik gemaakt van de kengetallen, zoals genoemd in art. 11 van de begrotingsvoorschriften (BBV). Ook de weerstandsfactor is uitgedrukt in de vorm van een kengetal.

Een goede toelichting op deze kengetallen en de betekenis daarvan voor de sturing door de raad is opgenomen in de publicatie 'Meerjarig financieel inzicht voor de raad - de samenhang tussen beleid en kengetallen' van de commissie BBV.

De kengetallen volgens art. 11 van de BBV geven bij het opmaken van de jaarrekening van de gemeente Arnhem het volgende beeld:

Als aanvulling op deze verplichte kengetallen worden in de begroting en jaarrekening in aansluiting op de zogenaamde stresstesten van de 100.000+ gemeenten op vier aandachtsvelden nog een aantal andere kengetallen doorgerekend. Bij elk kengetal wordt door middel van een kleur aangegeven hoe hierop wordt gescoord: rood is kwetsbaar, oranje is punt van aandacht en groen is voldoende.

Toelichting:
Bij het beoordelen van de bovenstaande kengetallen is belangrijk de kengetallen in onderlinge samenhang te bezien om uitspraken te kunnen doen over én de robuustheid van de begroting/rekening, én de robuustheid van de risicobuffers én de robuustheid van de balans.

Robuustheid van de begroting:

• Het kengetal structurele exploitatieruimte over 2020 laat zien in dit jaar er sprake is geweest van een structureel evenwicht in de begroting.
• Door de verkoop van gronden is de Arnhemse begroting nog minder afhankelijk geworden van de resultaten die op de grondexploitaties worden behaald.
• Belangrijk is ook dat de begroting 2021, zoals vastgesteld door de raad, een meerjarig sluitend financieel beeld geeft.

Robuustheid van de buffers voor risico's in relatie tot het beschikbare weerstandsvermogen:

• Een belangrijke indicator is de weerstandsfactor die de verhouding uitdrukt tussen de beschikbare buffers (reserves die het weerstandsvermogen van de gemeente vormen) en de benodigde weerstandscapaciteit (het totaal van de berekende mogelijke nadelige financiële gevolgen van de risico's). De weerstandsfactor bevindt zich iets boven de ondergrens van 1,0 waarbij de buffers voor risico's moeten worden aangevuld, waarmee ook in het jaar waarin de coronacrisis zich heeft voorgedaan de buffers voor risico's in tact zijn gebleven.
• Naast de directe buffers voor risico's zijn in de raad afspraken gemaakt over de toevoegingen aan de bestemmingsreserve Solvabiliteit als extra versteviging van de financiële positie. In 2020 is een bedrag van €2,9 miljoen toegevoegd aan deze reserve.

Robuustheid van de balans:

• De solvabiliteit van onze gemeente bevindt zich in 2020 met 19% nog net in de meest risicovolle categorie volgens de categorie indeling die de provincie Gelderland hanteert. Zoals al aangegeven is dit een te positief beeld doordat de overhevelingen van 2020 naar 2021 via de bestemmingsreserve taakmutaties het kengetal positief beïnvloeden. In het jaar van de coronacrisis is de solvabiliteitsratio niet slechter geworden.
• Voor een goede beoordeling van de solvabiliteit is het van belang de relatie met de kengetallen voor grondexploitatie te vermelden. Tijdens de vorige economische crisis van 2008 - 2013 zijn om het grondbedrijf gezond te maken verliezen van meer dan €100 miljoen genomen. Dit heeft grote impact gehad op de reservepositie. Niet alle gemeenten hebben tot het nemen van dergelijke ingrijpende verliezen besloten. Zouden deze verliezen niet zijn genomen dan zou het kengetal solvabiliteit hoger zijn geweest. Doordat deze verliezen zijn genomen is de financiële situatie van het grondbedrijf gunstiger dan in veel andere gemeenten. Het kengetal is, zo blijkt uit onderzoek van onze accountant en eigen onderzoek lager, dan in veel andere gemeenten.
• Arnhem heeft haar schuldpositie in 2020 verbetert. De schuldquote geeft aan hoe groot de schuld is ten opzichte van de omvang van de begroting. Doordat ook de omvang van de begroting, mede vanwege de gecompenseerde uitgaven in het kader van de coronacrisis, is toegenomen, treed tegelijkertijd een teller- en noemereffect in de berekening van de schuldquote op, waarmee deze 4 procentpunt daalt ten opzichte van de jaarrekening 2019. De verbetering van de schuldpositie zorgt voor een lagere druk van de rentelast op de Arnhemse begroting.

Onderstaand is het verloop van de solvabiliteit over de afgelopen 5 jaar weergegeven: